Egzama, ciltte kuruluk, kaşıntı, kızarıklık ve zaman zaman su toplayan kabarcıklarla kendini gösteren kronik bir deri hastalığıdır. Toplumda oldukça sık görülen bu durum, her yaştan bireyi etkileyebilir ve yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.
Bu yazımızda, egzama ile ilgili merak edilen tüm soruları yanıtlayarak, bu rahatsızlıkla daha bilinçli bir şekilde mücadele etmenize yardımcı olacağız.
Egzama Nedir?
Halk arasında atopik dermatit olarak da bilinen egzama, cildin koruyucu bariyer fonksiyonunun bozulması sonucu ortaya çıkan iltihaplı bir reaksiyondur. Bu bariyerin zayıflaması, cildin dış etkenlere karşı daha hassas hale gelmesine ve nemini kaybetmesine yol açar.
Sonuç olarak ciltte kuruluk, yoğun kaşıntı, kızarıklık, pullanma ve döküntüler meydana gelir. Özellikle kaşıntının şiddetli olması, hastaların günlük yaşamını olumsuz etkileyen en önemli faktörlerden biridir.
Egzama Neden Olur?
Egzamanın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Ailesinde egzama, astım veya saman nezlesi gibi alerjik hastalıklar bulunan kişilerde egzama görülme riski daha yüksektir.
Egzamayı tetikleyebilecek başlıca faktörler şunlardır:
- Alerjenler: Polen, ev tozu akarları, hayvan tüyleri ve bazı besinler (süt, yumurta, fıstık vb.) egzamayı alevlendirebilir.
- Tahriş Edici Maddeler: Sabun, deterjan, şampuan, dezenfektan gibi kimyasal ürünler ve yün gibi bazı kumaşlar cildi tahriş ederek egzamaya yol açabilir.
- Stres: Duygusal stres, vücuttaki iltihaplanmayı artırarak egzama belirtilerinin kötüleşmesine neden olabilir.
- Hava Değişiklikleri: Özellikle kış aylarında havanın soğuk ve kuru olması, cildin nemini kaybetmesine ve egzamanın şiddetlenmesine yol açar.
- Terleme: Aşırı terleme, ciltte tahrişe ve kaşıntıya neden olarak egzamayı tetikleyebilir.
Egzama Çeşitleri Nelerdir?
Egzamanın farklı tipleri bulunmaktadır ve her birinin belirtileri ve tedavi yaklaşımları farklılık gösterebilir. En yaygın egzama çeşitleri şunlardır:
- Atopik Dermatit: En sık görülen egzama türüdür ve genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde başlar. Genetik yatkınlık ve alerjilerle ilişkilidir.
- Kontakt Dermatit: Cildin alerjen veya tahriş edici bir maddeyle doğrudan temas etmesi sonucu ortaya çıkar. İki türü vardır: Alerjik kontakt dermatit ve irritan kontakt dermatit.
- Seboreik Dermatit: Genellikle saçlı deri, yüz, göğüs ve sırt gibi yağlı bölgelerde görülen, sarımsı ve yağlı kabuklanmalarla karakterize bir türdür.
- Numuler Egzama (Diskoid Egzama): Ciltte madeni para şeklinde, yuvarlak ve kaşıntılı lezyonlarla kendini gösterir.
- Dishidrotik Egzama: El ve ayak tabanlarında küçük, içi su dolu kabarcıklarla belirginleşen bir egzama türüdür.
Egzama Belirtileri Nelerdir?
Egzama belirtileri kişiden kişiye ve egzamanın türüne göre değişiklik gösterebilir. Ancak en sık görülen belirtiler şunlardır:
- Yoğun kaşıntı (özellikle geceleri artan)
- Ciltte kuruluk ve pullanma
- Kızarıklık ve iltihaplanma
- İçi sıvı dolu kabarcıklar ve sızıntı
- Ciltte kalınlaşma, çatlama ve soyulma
- Etkilenen bölgelerde renk değişiklikleri
Egzama Teşhisi Nasıl Yapılır?
Egzama teşhisi genellikle bir dermatolog tarafından hastanın tıbbi öyküsü alınarak ve fiziki muayene yapılarak konulur.
Doktor, döküntülerin görünümünü ve yerleşimini inceleyerek egzama olup olmadığını belirleyebilir. Gerekli durumlarda, alerjileri tespit etmek için yama testi gibi alerji testleri de istenebilir.
Egzama Tedavisi Nasıl Yapılır?
Egzama tedavisinin temel amacı, belirtileri kontrol altına almak, kaşıntıyı azaltmak, cildi nemlendirmek ve alevlenmeleri önlemektir. Tedavi yöntemi, egzamanın şiddetine, türüne ve hastanın yaşına göre kişiye özel olarak planlanır.
Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- Nemlendiriciler: Egzama tedavisinin temelini oluşturur. Cildin kaybettiği nemi geri kazandırmak ve koruyucu bariyerini güçlendirmek için günde en az iki kez, özellikle banyodan sonra yoğun içerikli ve parfümsüz nemlendiriciler kullanılmalıdır.
- Topikal Kortikosteroidler (Kortizonlu Kremler): Ciltteki iltihabı ve kaşıntıyı azaltmak için kullanılır. Doktor kontrolünde, belirtilen süre ve dozda kullanılmalıdır.
- Topikal Kalsinörin İnhibitörleri: Kortizon içermeyen bu kremler, bağışıklık sisteminin tepkisini baskılayarak iltihabı azaltır.
- Antihistaminikler: Özellikle gece kaşıntısını kontrol altına almak için ağızdan alınan ilaçlardır.
- Fototerapi (Işık Tedavisi): Diğer tedavilere yanıt vermeyen şiddetli egzama vakalarında, cilde kontrollü olarak ultraviyole ışınları uygulanmasıdır.
- Sistemik İlaçlar: Çok şiddetli ve yaygın egzama durumlarında, bağışıklık sistemini baskılayan ağızdan veya enjeksiyon yoluyla alınan ilaçlar kullanılabilir.
Egzama Nasıl Geçer?
“Egzama nasıl geçer?” sorusu, bu rahatsızlığı yaşayanların en çok merak ettiği konudur. Egzama kronik bir durum olduğu için tamamen ortadan kaldıran kesin bir tedavisi bulunmamaktadır.
Ancak doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve uzun süreli remisyon (iyileşme) dönemleri sağlanabilir. Tedavinin başarısı, doktorun önerilerine uymak ve tetikleyicilerden kaçınmakla doğrudan ilişkilidir.
Egzamaya Ne İyi Gelir?
“Egzamaya ne iyi gelir?” sorusuna verilebilecek en önemli yanıt, cildi sürekli nemli tutmaktır. Bunun yanı sıra, egzama belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilecek bazı yöntemler şunlardır:
- Ilık Duş: Çok sıcak suyla uzun süreli banyo yapmaktan kaçının. Ilık suyla kısa süreli duşlar alın ve cildinizi nazikçe kurulayın.
- Yulaf Banyosu: Kolloidal yulaf ezmesi banyosu, cildi yatıştırarak kaşıntıyı azaltabilir.
- Soğuk Kompres: Kaşıntılı bölgelere soğuk ve nemli bir bezle kompres yapmak anlık rahatlama sağlayabilir.
- Doğru Kıyafet Seçimi: Pamuklu, yumuşak ve bol kıyafetler tercih edin. Yün gibi cildi tahriş edebilecek kumaşlardan uzak durun.
- Stres Yönetimi: Yoga, meditasyon gibi rahatlama teknikleri ile stresi azaltmak egzama alevlenmelerini önlemeye yardımcı olabilir.
Egzama Bulaşıcı Mıdır?
En sık sorulan sorulardan biri de “Egzama bulaşıcı mıdır?” sorusudur. Hayır, egzama kesinlikle bulaşıcı bir hastalık değildir.
Egzamalı bir kişiye dokunmakla veya aynı eşyaları kullanmakla hastalık bulaşmaz. Bu durum, genetik ve çevresel faktörlere bağlı kişisel bir cilt reaksiyonudur.
Koltuk Altında Egzama Olur mu?
Evet, egzama vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabileceği gibi koltuk altında da görülebilir. Koltuk altı bölgesi terleme, sürtünme ve deodorant gibi kimyasallara maruz kalma nedeniyle egzamaya yatkın bir alandır.
Egzama Ne Kadar Sürede Geçer?
Egzamanın iyileşme süresi kişiden kişiye, egzamanın tipine ve şiddetine göre değişir.
Bazı hafif vakalar birkaç gün veya haftada düzelirken, kronik ve şiddetli vakaların kontrol altına alınması aylar sürebilir. Düzenli tedavi ve koruyucu önlemlerle alevlenmelerin süresi kısaltılabilir.
Egzama Kışın Artar mı?
Evet, egzama belirtileri genellikle kış aylarında artış gösterir. Soğuk ve kuru hava, iç mekanlardaki ısıtma sistemlerinin havayı daha da kurutması cildin nem dengesini bozar ve egzamanın alevlenmesine neden olur.
Hangi Vitamin Eksikliği Egzamaya Neden Olur?
Bazı vitamin ve mineral eksikliklerinin cilt sağlığını olumsuz etkileyebileceği bilinmektedir. Özellikle D vitamini, C vitamini ve B6 vitamini eksikliğinin egzama belirtilerini kötüleştirebileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır. Ancak tek başına vitamin takviyesi egzama tedavisi için yeterli değildir.
Tuzlu Su Egzamaya İyi Gelir mi?
Tuzlu suyun, özellikle de deniz suyunun içerdiği mineraller sayesinde bazı egzama hastalarında cildi yatıştırıcı ve iltihap azaltıcı bir etki gösterebildiği gözlemlenmiştir. Ancak tuzlu su aynı zamanda cildi kurutabilir, bu nedenle sonrasında cildin mutlaka iyi bir şekilde nemlendirilmesi gerekir. Her hastanın cildi farklı tepki verebileceği için bu yöntemi denemeden önce doktora danışmak önemlidir.
Egzamadan Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?
Egzama alevlenmelerini önlemek ve cildinizi korumak için alabileceğiniz bazı önlemler şunlardır:
- Cildinizi her gün düzenli olarak nemlendirin.
- Tahriş edici sabun, deterjan ve kimyasallardan kaçının. Hipoalerjenik ve parfümsüz ürünler tercih edin.
- Cildinizi kaşımaktan kaçının. Tırnaklarınızı kısa tutun ve kaşıntıyı hafifletmek için soğuk kompres uygulayın.
- Sizi terleten ve cildinizi tahriş eden sentetik ve yünlü kıyafetler yerine pamuklu giysiler giyin.
- Stresinizi yönetmeyi öğrenin.
- Egzamanızı tetikleyen alerjenlerden (besin, polen, toz vb.) uzak durun.
Özet
Egzama, özellikle yaşlı bireylerde cilt kuruluğunun artmasıyla daha sık görülebilir ve bakımı daha fazla özen gerektirebilir. Bu noktada, doğru cilt bakımının uygulanması ve tetikleyicilerden uzak durulması büyük önem taşır. Gerekli durumlarda profesyonel bir hasta bakıcı desteği almak, hem hastanın yaşam kalitesini artırabilir hem de tedavi sürecinin doğru yönetilmesine yardımcı olabilir.
Özellikle Bursa gibi büyük şehirlerde bu alanda hizmet veren güvenilir yaşlı bakıcı seçenekleri bulunmaktadır. Bir Bursa hasta bakıcı ile çalışmak, egzama gibi kronik rahatsızlıkları olan yaşlıların günlük bakım rutinlerinin aksatılmadan sürdürülmesini sağlayabilir.
